ÇALAKIYÊN ME
Em piştgiriyê didin kes û civakan di rêya fêrbûnê, piştevanî û pişkdariya berfireh re, û xurtkirina hizra rexneyî bo avakirina civakekê li ser bingeha dadmendiya civakî, demokrasî, azadî û rûmeta mirovan. Em pabendiyê bi pêşxistina jîngehên hînkirinê yên curbecur dikin, yên geşepêdana lihevkirî li gel nirxên dadmendî û wekheviyê, ew jî di rêya hevkariya li gel hisedaran û daxwaza çaksaziya siyasetan û hêsankirina diyalogên civakî û kar ji bo avakirina aştiya domdar li Sûriyê.
FÊRKIRIN WEK XALA BIRÊKETINÊ BO PROSEYA SIYASÎ LI SÛRIYÊ
Di 13 kanûna pêşîn 2024an de Duderiyê bi hevkariya li gel (Destpêşxeriya jinan a Euro-Mediterranean) kongirek li vîyena(Wien) bi sernavê: (Fêrkirin wek xala birêketinê bo proseya siyasî li Sûriyê) li dar xist. Û bûyerê hejmarek ji pispor û akadîmîyên Sûrî li kêlek nûnerên di ber Yekîtiya Ewropayê û rêxistinên navdewletî û berpirs û şarezayên ji Netewên Yekbûyî û rêxistinên nehikûmî û amûrên ragihandinê kom kirin. Kongir ji aliyê Elîs Kîvmin kargêra pirojeya Destpêşxeriya jinan a Euro-Mediterranean ve hate vekirin, û Sebîha Xelîl kargêra bicihanînê ya Duderiyê birêvebirina kongirê kir. Gotûbêjan giringî dan rola fêrkirinê weke xala jiyangîr di proseya siyasî ya Sûrî de, û şiyana wê xalê di xurtkirina nirxên berfireh yên pêwîst bo diyalogê û desthelata bîrbir de. Beşdaran çawaniya çareserkirina cudakarîya rêbazkirî di warê fêrkirinê de gotûbêj kirin, weku pêngaveke pêwîst be bo hilanîna rêbendan ji pêşîya wekhevî û nûnertîyê, û danîna bingehan ji beşdarîyeke siyasî firehtir re. Peyvdarên sereke jî ev bûn: Çavya Elî Endama Komîteya Destûrî Rezan Birxul – pspora di civaka sivîl de Demir Silêman – lêkolîner. Û di peyva xwe ya dûmahiyê de Elîs Mifric Kargêra Progranan di Duderiyê de spasîya xwe bo pişkdariya beşdarên nirxdar anî ziman, û tekezî li ser temîniyên hatine pêşkêşkirin kir, û dît ku pêngaveke sereke ye berve piştgirîkirina veguhaztina siyasî li Sûriyê, û çespandina fêrkirinê wekî yek ji hîmên bingehîn ji pêşketina proseya siyasî re.
FÊRKIRIN Û PIRRENGÎ WEK BEŞEK JI PÊVAJOYA SIYASÎ
Di 16 çiriya paşîn 2024an de Duderî bo xwendin û lêkolînan maseyeke gilover li vîyena(Wien) di bin navnîşana: fêrkirin û pirrengî wek beşek ji pêvajoya siyasî ye li dar xist, tê de hejmarek ji kesên şareza û akadîmîyên Sûrî kom kirin. Û hevdîtin bi peyvên bixêrhatinê ji aliyê Elîs Kîmfin (Destpêşxeriya jinan a Euro-Mediterranean) û tîmê Duderî yê ku ji Sebîhe Xelîl (kargêra Bicihanînê) û Elîs mifric (Kargêra Pirograman) û Dîna Ebû Elhesen (Kargêra Rêvebirinê) û tevayan lêkolînên Duderî yên berê û sehkirinên wê û nêzîkkirinên wê yên stratîcîk li ser fêrkirinê li Sûriyê pêşkêş kirin. Piştre, Demir Silêman û Elîs Mifric berçavtirîn encam û temîniyên jê hatine der şayesandin. Û kesên beşdar tevlî yek ji çar rûniştinên gotûbêjîya baldar bûn: Ziman û pirrengî – d. Hêva Nebî Ol û pirrengî – Ehmed Elrimih Cureya civakî û fêrkirinê – Ruba Ganim Pirrengîya çandî – Naz Hemê Û her komekê bi temîniyên xwe li gel rûniştina giştî bo xurekirina pirojeyên pêşerojê beşdarî kirin. Û di rûniştina kotahiyê de ya di bin navê(Fêrkirina berfireh di hundirê proseya siyasî) de, van rêzdarên li jêr beşdar bûn: Elîs Mifric – Endama Komîteya Danûstandinê Hewas Egîd – Endamê berê yê Encumena Niştimanî ya Kurdî û Komîteya Danûstandinê Çaviya Elî – Endama Komîteya Destûrî Semîra Elmesalme – Nivîskareke Sûrî Û hevdîtin bi gotina spasiyê ji aliyê Sebîhe Xelîl va hate bidawîkirin, û tê de biqencîdîtinê pişkdariya beşdarên jin û mêrên nirxdar anî ziman. “Education and Diversity as Part of the Political Process,” gathering a select group of Syrian experts and academics. Following opening remarks by Alice Kempe (EuroMed Feminist Initiative), Sabiha Khalil (DUDERI Executive Director), Alice Mofrej (Project Manager), and Dina Abou El Hassan (Administrative Director) presented DUDERI’s previous research, surveys, and strategic approaches on education in Syria. Dummar Suleiman and Alice Mofrej then highlighted key findings and recommendations. Participants joined one of four focused discussions: Language & Diversity (Dr. Hifa Nabi) Religion & Diversity (Ahmad Al-Rammah) Gender & Education (Ruba Ghanem) Cultural Diversity (Naz Hami) Each group shared its recommendations with the plenary to inform future projects. The final session, “Inclusive Education at the Heart of the Political Process,” featured: Alice Mofrej, Negotiations Committee member Hawas Akid, former Kurdish National Council and Negotiations Committee member Javya Ali, Constitutional Committee Samira Al-Masalmeh, Syrian writer The event concluded with closing thanks by Sabiha Khalil for the participants' valuable contributions.
Ji Sûriyê bo Kirwatiya
Şandek ji Duderî bi hevkariya li gel (Destpêşxeriya jinan a Euro-Mediterranean) bi serdaneke lêkolînî bo Zigrop, Kirwatiya di 16 ta 17 çirîya pêşîn di sala 2024an de rabû. Û di serdanê de şandeyê Duderî bi endamên perlementa Kirwatî li rex hejmarek ji rêxistinên civaka sivîl û çalakvanên di warê mafên jinan de hevdîtinek li dar xist. Û şanda Duderî ji tîmê rêvebirinê û endamên encumena şêwirdarî ya fêrkirinê yê ku saziyê ava kiribû pêk hat, û şande bi endamên jin ji perlementa Kirwatî re wek: Rada Buric, Jelena Milos, Grazenka Bulovic, and Dušica Radošić hevdîtinek li dar xist. Civînan giringî dan pevguhartina nerîn û şarezayîyên têkildarî mafên mirovan û giringiya perwerdeya sivîl û sûdwergirtina ji serboriya Kirwatiya di çaksaziya fêrkirinê de nemaze di qonaxa piştî cengê de. Herweha şande bi nûnerin di ber navenda qurbaniyên cengê ji jinan (Roza) û penagehên jinan yên rêvebirina xweser re civiya, û tê de karê van rêxistinan di piştgiriya jinên di bin bandora cengê û tundiya li ser binyada cureya civakî de mane gotûbêj kirin. Û di roja dî de şandeyê zincîrek ji hevdîtinan li gel hejmarek ji rêxistinan li dar xist, û di nav wan rêxistinan de: -Mala Mafên Mirovan - Zigriob -Dokominta- Navenda Danûstandina li gel Rabirdû -“KroZa” Navenda Lêkolînên Aştiyê Herweha herdu rêxistinên B.A.B.E- çalak be, serbest be û odeya jinan. Û van civînan serboriya Kirwatiya di çakkariya fêrkirinê de piştî cengê û bizavên van rêxistinan di xurtkirina mafên jin û zarokan de nemaze di piştgiriya jinên ku di cengê de rastî tundiya cinsî hatine, gotûbêj kirin.
RECONSTRUCTION NEEDS IN THE EDUCATION SECTOR DURING THE POLITICAL TRANSITION PHASE
Duderi Organization, in partnership with the EuroMed Feminist Initiative, held an event to launch its new papers titled: "Reconstruction Needs in the Education Sector during the Political Transition Phase" and "Mapping Civil Society Organizations Working in the Education Sector in Syria," on Friday, August 23, 2024, with the participation of over 80 attendees, including partners, education professionals, and stakeholders interested in the sector. The launch is part of the "Education for Peacebuilding" project, which focuses on combating discrimination within the Syrian education system, especially social, cultural, religious, and gender-based discrimination. The project aims to contribute to social cohesion and inclusive peacebuilding in Syria by addressing discrimination—a root cause of conflict and instability—and promoting a more inclusive and equitable education system. By engaging civil society and liaising with relevant actors, the project seeks to create lasting change not only by raising awareness but also by influencing policies and practices within the education sector to achieve sustainable reform. Researcher Dr. Safwan Qassam presented the findings of the study on "Reconstruction Needs in the Education Sector during the Political Transition Phase," while researcher Mr. Aziz Hallaj presented the map of civil society organizations working in Syria’s education sector.
MASEYA GILOVER: FÊRKIRIN JI BO AVAKIRINA AŞTIYÊ
Duderî bi hevkariya li gel (Destpêşxeriya jinan a Euro-Mediterranean) maseya gilover bi sernavê fêrkirin ji bo avakirina aştîyê li Berlînê di 3 tebaza 2024an de li dar xist. Hevdîtinê nûnerin di ber rêxistinên civaka sivîl û şarezayên di warê fêrkirinê de û bi dirêjiya rojekê beşdaran encamên lêkolînên ku sazî pê rabûye li rex rola fêrkirinê di xurtkirina aştîyê de li Sûriyê gotûbêj kirin. Û di dema hevdîtinê de d. Mase Elmiftî, Demir Silêman û Ezîz Elhelac herweha tîmê Duderî axivîn, û di çalakiyên maseyê de komikên kar bo gihiştina encam û temînîyên sînordar derbarê hejmarek ji babetên girêdayî fêrkirinê û ji wan babetan: wekhevî, dadmendî û tenduristiya derûnî û tevlêkirinê hatin pêşkêş kirin. Û di dûmahiya çalakiyê de Duderîyê spasî bo kesên şareza û tevaya beşdaran li ser pişkdariyên wan ya nirxdar yên ku di serkeftina vê bûyerê de alîkar bûn, pêşkêş kir.
GERÊN PIŞTEVANIYÊ
Tîmê Duderî bi hevkariya li gel Destpêşxeriya jinan a Euro-Mediterranean) bi hejmarek ji gerên piştevaniyê di heyama herdu salên 2023 û 2024an de li Geneva û Brussels rabû. Û endamên Tîmê bi gelek hêlên navnetewî û navdewletî re civiyan, jê: ofîsa Şanderê Navnetewî bo Sûriyê, Komîteya Lêpirsînên Navdewletî, Mîkanizma Navdewletî ya Bêalî û Serbixwe û nûnerên hejmarek ji balyozxane û navendên vekolînê yên Ewropî. Û endamên tîmê di dema hevdîtinan de li ser lêkolînên ku Duderî di karta fêrkirinê de bicihanêne axivîn, û giringtirîn temîniyên wan lêkolînan li ber çavan raxistin, û ji aliyên navnetewî daxwaza hilgirtina berpisyariyê derbarê çakkarî û pêşxistina karta fêrkirinê li Sûriyê kirin. Giringiya li ser wekheviya zayendî û tenduristiya derûnî û curbecuriya di hundir sîstema fêrkirinê de weke stûnê bingehîn di hemû gotûbêjan de berdewam kir, û wê yekê jî pêdviya çaksazîkirina berfireh ya ku sîstema fêrkirina xurt bêhtir berfireh û dadmend li Sûriyê piştî nakokiyê da pêş, û bizavên vê piştevaniyê li rex civatên stratîcîk yên dahatî pşkdar bû di misogerkirina ku çareseriyên pêşniyar bi awayekî baş piştgir be û li gel armancên berfireh bo avakirina aştiyê û guherîna civakî li Sûriyê lihevkirî be.
MASEYA GILOVER: FÊRKIRIN JI BO AVAKIRINA AŞTIYÊ
أقامت منظمة دودري خلال عام ٢٠٢٤ ثلاث طاولات مستديرة عبر الانترنت، حضرها عدد كبير من المهتمين/ات بموضوع التعليم في سوريا
وقد عقدت هذه الجلسات في التواريخ التالية: “التعليم والصحة النفسية” في ٢٧ تموز، و”التعليم والعنف” في ٣ آب، و”التعليم والتنوع” في ٩ آب، وجمعت هذه الجلسات أصحاب مصلحة متنوعين لاستكشاف هذه القضايا بعمق واقتراح حلول قابلة للتطبيق.
ركّزت الجلسة الأولى على الآثار النفسية التي خلّفها النزاع على الطلبة والمعلمين. وأكد المتحدثون على التحديات النفسية المتفاقمة التي تواجهها النساء والفتيات نتيجة التعرض المطول للصدمات، والوصم المجتمعي، وغياب الدعم الكافي. أبرزت الجلسة تفاقم مشكلات مثل القلق والاكتئاب واضطراب ما بعد الصدمة لدى الطلبة والمعلمين، مع تأثر النساء والفتيات بهذه التحديات بشكل أشد بسبب عدم المساواة في الحصول على خدمات الدعم.
سلّط كل من د. صفوان قسّام ونضال قرة جول الضوء على الدور الحيوي، وإن كان غير مقدَّر بالشكل الكافي، للمرشدين النفسيين في المدارس، الذين تعيق قدرتهم على المساعدة قلة التدريب، ونقص الموارد، والوصمة المرتبطة بالصحة النفسية. وشددت الجلسة على أهمية تبني أساليب دعم نفسي تراعي السياق الثقافي والنوع الاجتماعي، ليس فقط لتلبية احتياجات الطلاب، بل لخلق بيئة يستطيع فيها المعلمون أيضًا الحصول على الدعم للحفاظ على صحتهم النفسية.
كما تم التأكيد على أهمية تعزيز قدرات الإرشاد النفسي المدرسي، ومعالجة الفجوات الجندرية في خدمات الصحة النفسية، وتفعيل آليات مجتمعية مستدامة لتقديم الدعم. ومن خلال إشراك وجهات نظر متنوعة، أكدت الجلسة على الحاجة إلى إصلاحات منهجية لدمج الصحة النفسية في النظام التعليمي كعنصر أساسي في مسار التعافي وبناء المرونة، خاصة بالنسبة للنساء والفتيات.
الجلسة الأولى: التعليم والصحة النفسية
ناقشت الجلسة الثالثة التمييز المنهجي داخل النظام التعليمي السوري والحاجة إلى تعزيز التنوع بشكل أكبر. وركزت الجلسة بشكل خاص على التحديات التي تواجهها النساء والفتيات، واللواتي غالبًا ما يواجهن عوائق مركبة في الوصول إلى التعليم نتيجة عدم المساواة الجندرية والصور النمطية الثقافية.
أكدت الناشطتان النسويتان ماسة المفتي وكبرياء الساعور على أهمية إصلاح المناهج لتُعبر عن الهوية الثقافية والإثنية والجندرية المتنوعة في سوريا، بحيث تعزز التفكير النقدي والمساواة الجندرية والتعايش السلمي.
أبرزت الجلسة كيف تكرّس المناهج الحالية الأدوار الجندرية التقليدية التي تحد من فرص الفتيات وتعزز المواقف الأبوية. ويتفاقم هذا الإقصاء بسبب النزاع، الذي أدى إلى زيادة في الزواج المبكر، والتحرش، والعوائق التي تمنع الفتيات، لا سيما في المناطق الريفية والمتأثرة بالنزاع، من الوصول إلى التعليم.
شدّد المشاركون على أن إصلاح المناهج يجب أن يترافق مع خلق بيئات تعليمية آمنة وشاملة، يمكن فيها للفتيات الوصول إلى التعليم دون خوف من العنف أو التمييز أو التحرش.
كما يجب تدريب المعلمين على مواجهة التحيز، وتعزيز المساواة، وخلق بيئة صفية تعكس التنوع الثقافي في سوريا.
أشارت الجلسة أيضًا إلى تفكك النظام التعليمي، الذي غالبًا ما يخضع لسلطات سياسية متعددة، وكيف أن تسييس التنوع عمّق الانقسامات داخل المجتمع السوري. هذه الانقسامات تؤثر بشكل خاص على النساء والفتيات اللواتي يواجهن عوائق مضاعفة بسبب القيود الثقافية والاجتماعية والاقتصادية.
ومن أبرز التوصيات التي خرجت بها الجلسة: مراجعة المناهج لتشمل قيم المواطنة والمساواة الجندرية، إعطاء الأولوية لتدريب المعلمين على أساليب التعليم الشامل، وتعزيز الشراكات بين المدارس والمجتمع المدني لضمان تحقيق تغيير حقيقي ومستدام.
الجلسة الثالثة: التعليم والتنوع
تناولت الجلسة الثانية انتشار العنف داخل المدارس السورية، بما في ذلك العنف المباشر والمنهجي، وتأثيره طويل الأمد على الطلبة والمعلمين. وشددت الجلسة على أن العنف في المدارس يؤثر بشكل غير متناسب على النساء والفتيات، خاصة في مناطق النزاع حيث تحد القيود الأمنية والاجتماعية من إمكانية الوصول إلى التعليم.
استعرض المتحدثون أشكال العنف المختلفة، مثل العنف الجسدي، والممارسات الإقصائية، والمناهج التي تُقصي التنوع. تحدثت الناشطة النسوية ماسة المفتي عن كيف يعزز العنف داخل المدارس أنماط الأذى الاجتماعي، حيث يؤدي عنف المعلمين إلى سلوكيات عنيفة لدى الطلبة، وتصبح البيئة المدرسية مساحة لتكريس المعايير الاجتماعية الضارة، بما في ذلك تلك المرتبطة بالنوع الاجتماعي.
روى محمد بلكو تجربته الشخصية في التعرض للعقاب بسبب اللغة، مسلطًا الضوء على صعوبة الوصول إلى التعليم للفتيات من خلفيات مهمّشة. وتناولت الجلسة الحواجز الأساسية مثل مخاوف الأمان، وتكاليف التعليم المرتفعة، وضعف تدريب المعلمين، وكلها تؤثر بشكل خاص على الفتيات.
اتفق المشاركون على أهمية تدريب المعلمين على تبني أساليب تعليمية غير عنيفة، شاملة، وناقدة تعزز المساواة والتنوع داخل الصفوف الدراسية. وشددت الجلسة على ضرورة الإصلاح العاجل لإنشاء بيئات تعليمية آمنة، وإصلاح المناهج لتعكس التنوع الثقافي والجندري في سوريا، وإزالة الممارسات المؤسسية العنيفة التي تضر بالطلبة، لا سيما الفتيات.
الجلسة الثانية: التعليم والعنف